Φαινόμενο των καιρών, το σύνδρομο της επιστροφής από τις καλοκαιρινές διακοπές, ανήκει στις μοντέρνες ψυχολογικές διαταραχές που παρουσιάζουν έξαρση τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες από το σύνδρομο της επιστροφής μετά τις καλοκαιρινές διακοπές υποφέρει ένας στους τρεις Ευρωπαίους, ενώ τα άτομα που εμφανίζουν την μεγαλύτερη ευαισθησία είναι 20 έως 45 ετών, βρίσκονται δηλαδή στα πιο παραγωγικά τους χρόνια. Λέγοντας σύνδρομο της επιστροφής από τις διακοπές, οι ειδικοί εννοούν την γενικότερη αίσθηση δυσφορίας και την έλλειψη ικανότητας προσαρμογής στις απαιτήσεις της δουλειάς, που βιώνουν κυρίως οι ενήλικοι -σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό- μόλις τελειώσουν οι καλοκαιρινές διακοπές και υποχρεωθούν ως άλλοι κατεργάρηδες να... επιστρέψουν στον πάγκο τους. Γι αυτό άλλωστε η συγκεκριμένη διαταραχή αποκαλείται σύνδρομο της επιστροφής από τις διακοπές αφού εκδηλώνεται χρονικά μετά το πέρας του...διαλείμματος διαρκείας του καλοκαιριού και την επιστροφή στο δίπτυχο σπίτι-εργασία.
Πως εκδηλώνεται το σύνδρομο της επιστροφής από τις διακοπές
Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου της Γρανάδα στην Ισπανία, το σύνδρομο της επιστροφής από τις διακοπές εκδηλώνεται συνήθως με τα νευρωτικής φύσεως συμπτώματα της κατάθλιψης, που περιλαμβάνουν αίσθημα κενού, μελαγχολία, απέχθεια για οποιαδήποτε εργασία- ακόμα και σκέψη για δουλειά- αδικαιολόγητο στρες και εκνευρισμό. Όσοι υποφέρουν από το σύνδρομο της επιστροφής από τις διακοπές λένε χαρακτηριστικά ότι νιώθουν σαν ξεφούσκωτο μπαλόνι, για να περιγράψουν το κενό που βιώνουν. Πέρα από τις ψυχικές διαταραχές ωστόσο, στο σύνδρομο της επιστροφής από τις διακοπές μπορούν να εμφανιστούν και οργανικά προβλήματα, όπως κούραση, υπνηλία, ανορεξία, μειωμένη ή ανύπαρκτη ικανότητα συγκέντρωσης ή και μυϊκοί πόνοι.
Φέτος, λόγω της οικονομικής κρίσης μπορεί να μειώθηκαν για τους περισσότερους Έλληνες οι ημέρες των διακοπών αλλά αυτό δεν συνεπάγεται πως πρόκειται να βιώσουμε αποδυναμωμένα το σύνδρομο της επιστροφής από τις διακοπές, σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Όπως εξηγούν οι ειδικοί, η ανάγκη των ανθρώπων να ξεφύγουν από την καθημερινότητα γίνεται εντονότερη όταν η καθημερινότητα τους πιέζει αφόρητα και συνεπώς η προσαρμογή μετά την επιστροφή τους αναμένεται να είναι εξίσου δύσκολη παρότι η διάρκεια των διακοπών τους υπέστη μείωση.
Θεραπείες για το σύνδρομο της επιστροφής
Αν και στους περισσότερους ανθρώπους το σύνδρομο της επιστροφής από τις διακοπές επικεντρώνεται σε παροδικής διάρκειας μελαγχολία, υπάρχει κίνδυνος να πυροδοτηθούν σοβαρότερες αντιδράσεις, σε σημείο μάλιστα που να χρήζουν ψυχοθεραπείας. «Κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί όταν προϋπάρχει σχετική συμπτωματολογία (κατάθλιψης), καθώς τότε το σύνδρομο της επιστροφής από τις διακοπές μετατρέπεται στην σταγόνα, η οποία ξεχειλίζει το ποτήρι» επισημαίνει ο κύριος Γιάννης Κούρος, ψυχίατρος και πρόεδρος της Εταιρίας Ψυχολογικής Ψυχιατρικής Ενηλίκου και Παιδιού.
Τα ευχάριστα νέα ωστόσο από το μέτωπο της επιστήμης είναι πως στη συντρηπτική τους πλειοψηφία οι «ασθενείς» που υποφέρουν από το σύνδρομο της επιστροφής από διακοπές συνέρχονται χωρίς να χρειαστούν οποιαδήποτε μορφής εξωτερική βοήθεια (ή φαρμακευτική θεραπεία), μετά την πάροδο τεσσάρων εβδομάδων. Τόση είναι -σύμφωνα με πληθώρα μελετών- η μέγιστη διάρκεια του συνδρόμου επιστροφής από τις διακοπές, πλην κάποιων τυχερών εξαιρέσεων που βιώνουν τα δυσάρεστα συμπτώματα μονάχα για λίγες ημέρες και μετά ξαναβρίσκουν τον εαυτό τους. Οι ειδικοί βέβαια επισημαίνουν πως ακόμα και για τους «τυχερούς» που υποφέρουν από μικρής διάρκειας σύνδρομο της επιστροφής από τις διακοπές, η προσαρμογή στην ρουτίνα γίνεται σταδιακά, αφού κανένας άνθρωπος δεν διαθέτει on-off διακόπτη. Πάντως, τα πρόσφατα επιστημονικά ευρήματα συνηγορούν στο ότι πιο ευάλωτοι στο σύνδρομο της επιστροφής από τις διακοπές είναι όσοι εργάζονται σκληρά, καθώς έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να «απορυθμιστούν» εξαιτίας της απότομης αλλαγής που επιφέρει η χαλαρή περίοδος των διακοπών στο καλά οργανωμένο και αυστηρά δομημένο-σαν πολύπλοκο μαθηματικό αλγόριθμο-ημερήσιο πρόγραμμά τους. Άλλωστε όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά η κλινική ψυχολόγος και οικογενειακή θεραπεύτρια Αναστασία Καρκάνη: «Οι διακοπές είναι σαν τις εξαρτησιογόνες ουσίες: Προσφέρουν φυγή από την πραγματικότητα και όταν τελειώσουν, όπως συμβαίνει και μετά την διακοπή από κάποιο ναρκωτικό, αρχίζει η στέρηση».
